Chronische ontstekingen en kanker

Ontstekingen zijn in principe een volledig normaal en noodzakelijk verschijnsel waarmee ons lichaam schade repareert en zich verdedigt tegen schadelijke stoffen en micro-organismen. Een voorbeeld dat iedereen kent is een snij- of schaafwond waarbij als eerste een bloedkorst de wond afsluit van de buitenwereld en er ter plaatse roodheid en eventueel zwelling, pijn en extra warmte optreedt totdat de schade volledig is hersteld. Zodra de oorzaak van de ontsteking is verwijderd en de schade is hersteld stopt de ontsteking. Soms kan er echter sprake zijn van een situatie waarbij de bron van ontsteking aanwezig blijft zoals, rookgewoonten, overmatige alcoholconsumptie, chronische blootstelling aan fijnstof, straling, allergieën, een auto-immuun ziekte, sommige micro-organismen, bepaalde chemische stoffen of verkeerde voeding. De daaropvolgende chronische ontsteking kan zich beperken tot één bepaalde plaats zoals een bepaald orgaan of gewricht, maar soms wordt het hele lichaam gevoeliger voor ontstekingen zoals bij voeding die bijvoorbeeld veel suiker bevat.

Chronische ontstekingen voorspellen ernstige ziekten

We weten al pakweg 150 jaar dat chronische ontstekingen kunnen leiden tot ernstige complicaties zoals een abnormale toename van celdelingen wat vervolgens geleidelijk kan ontaarden in kanker. Deze nauwe samenhang blijkt bijvoorbeeld bij het uitstrijkje van de baarmoederhals. Naarmate de chronische ontsteking die in dit geval door het HPV-virus wordt veroorzaakt langer voortduurt worden de afwijkingen van de cellen steeds groter en ontaarden zonder ingrijpen uiteindelijk in de vorming van kankercellen.

Van recentere datum is de verdenking dat chronische ontstekingen ook kunnen leiden tot hart- en vaatziekten zoals hartaanvallen en beroertes. Zo is een aantal jaren geleden gepubliceerd dat slechte mondhygiëne en de daaruit volgende ontstekingen van het tandvlees een sterke samenhang vertoont met het risico op het krijgen van een beroerte. De meest aannemelijke verklaring was dat er bacteriën vanuit het tandvlees in de bloedcirculatie komen en vervolgens tot ontstekingen leiden van de wand van de bloedvaten. Het gevolg zou zijn dat daardoor de vaatwand opzwelt en bovendien gevoeliger wordt voor de opstapeling van cholesterol met als gevolg een dreigende afsluiting van het bloedvat. Wanneer tijdig maatregelen worden genomen om de tandvleesontstekingen te bestrijden blijkt dat het toegenomen risico op hart- en vaatziekten weer normaliseert.

Recent is daar een zeer interessante bevinding bijgekomen. Er is namelijk gevonden dat de bacterie Porphyromonas gingivalis een rol speelt bij dergelijke chronische tandvleesontstekingen terwijl sporen van deze bacterie niet alleen zijn teruggevonden in ontstoken vaatwanden, maar ook in reumatische gewrichten, hersenen van Alzheimerpatiënten en in diverse typen kanker van het maagdarmstelsel.

Er zijn ook een aantal indirecte aanwijzingen voor de relatie tussen enerzijds ontstekingen en anderzijds hart- en vaatziekten en kanker. Zo bevat onze voeding twee verschillende soorten onverzadigde vetzuren, namelijk omega-6 en omega-3. We weten al geruime tijd dat we veel te veel omega-6 vetzuren consumeren die vooral voorkomen in industrieel bewerkte voeding en dat daardoor chronische ontstekingen worden gestimuleerd. De omega-3 vetzuren die vooral voorkomen in noten en vis remmen daarentegen juist ontstekingen. Het is dan ook niet onverwacht dat meer en meer onderzoeken laten zien dat consumptie van veel omega-6 vetzuren samenhangen met meer hart- en vaatziekten en kanker en consumptie van veel omega-3 vetzuren juist met een afname.

Een recente bevinding betreft de gevolgen van het langdurige gebruik van Aspirine™. Ooit in de 19^de eeuw ontwikkeld als medicijn tegen koorts, ontsteking en pijn is dit medicijn laat in de 20^ste eeuw een nieuw leven begonnen als bloedverdunner om hartaanvallen en beroertes te voorkomen. Vrij recent is ontdekt dat patiënten die langdurig Aspirine™ gebruiken om hart- en vaatziekten te voorkomen daarmee ook hun risico verminderen op het krijgen van kanker. De meest voor de hand liggende reden is dat dit het resultaat is van de onderdrukking van ontstekingen en de gevolgen daarvan.

Maatregelen om ontstekingen te bestrijden

Het zal duidelijk zijn dat de beste oplossing voor het bestrijden van chronische ontstekingen en daarmee het voorkomen van ernstige complicaties bestaat uit het wegnemen van de oorzaken. Wanneer dit een bepaalde chemische stof of een allergie voor een voedingsmiddel betreft kunnen deze zoveel mogelijk worden vermeden. Wanneer er sprake is van een chronische infectie door een micro-organisme zoals een virus bij hepatitis of de bacterie Helicobacter Pylori bij maagontsteking kan behandeling met de juiste medicijnen deze ontsteking volledig oplossen. En uiteraard is het verstandig om bij chronisch ontstoken of bloedend tandvlees dit te laten behandelen door je tandarts met daaropvolgende intensieve mondhygiëne, door de consumptie van gezondere voeding, goed flossen, tandenpoetsen en regelmatige tandheelkundige controle.

Indien deze oorzaken niet volledig of zelfs totaal niet duidelijk zijn moet er worden volstaan met symptoombestrijding zoals bijvoorbeeld pijnstillers eventueel aangevuld door het tijdelijk innemen van de krachtige ontstekingsremmer prednison. Het is echter niet aan te bevelen om zonder dat dit is voorgeschreven voor bloedverdunning langdurig Aspirine™ in te nemen om daarmee je risico op kanker te verminderen. Onderzoek laat zien dat je risico op kanker weliswaar met 8% vermindert, echter je kans op een hersenbloeding neemt met ongeveer een derde toe.

En dan zijn er natuurlijk algemene maatregelen die je kunt nemen om de gevoeligheid van je lichaam voor chronische ontstekingen zo gering mogelijk te maken. Dit betreft allereerst het matigen of zelfs geheel vermijden van suiker en overige bewerkte koolhydraten waaronder ook alle brood, pasta en deegwaren vallen die niet volkoren zijn. Verder lijkt het verstandig om te zorgen voor een hogere consumptie van omega-3 vetzuren en minder omega-6 vetzuren door meer vis te consumeren en minder industrieel bewerkte voeding. Ook kan voldoende lichaamsbeweging bijdragen aan het verminderen van ontstekingen.

Deze laatste stappen betreffen allemaal elementen van een gezondere leefstijl waarvan is aangetoond dat die zowel je kans op kanker als op hart- en vaatziekten sterk verminderen en dat zonder vervelende bijwerkingen.

William Cortvriendt is medicus en auteur van diverse bestsellers over de relatie tussen leefstijl, ziekte en gezondheid zoals Hoe word je 100 en Lichter. Binnenkort wordt zijn nieuwe boek Kankervrij gepubliceerd over wat we zelf kunnen doen om kanker te overwinnen.